Open/Sluit het zoekformulier
Van de Zeeuwse oosterscheldekreeft en het gele goud uit Gouda tot de wildsmaken van de Veluwe, de overheerlijke wijnen uit Limburg en de Brabantse aardappels. Nederland heeft heel wat in petto voor elke levensgenieter. De gemene deler van elke regio? Een liefde voor het product en de ambacht, met telkens zin voor duurzaamheid en innovatie … en dat proef je.
In het zuidwesten van Nederland vind je Zeeland. Grenzend aan de provincies West- en Oost-Vlaanderen kenmerkt de eilandengroep zich onder meer door zijn sappige dialecten. En door zijn rijke wateren, uiteraard. De Oosterschelde, Westerschelde en de Noordzee: het zijn letterlijke kweekvijvers van zilte zaligheden. Dagverse vis, schaaldieren en zelfs zeegroenten. Ze vormen de culinaire climax van je vakantie bij de noorderburen. Zeeland is één van de culinaire regio’s waarmee Nederland dit jaar zal uitpakken en de ligging van deze eilandengroep is allesbepalend: voor het landschap, voor het karakter van de bevolking, voor de gebruiken van het land, voor de lokale economie en voor de Zeeuwse keuken.
Zeeland is een rijke voorraadkast als het om eten gaat. Dat kan ook bijna niet anders met zoveel streekproducten, traditionele gerechten én bekroonde restaurants. Veel Zeeuwen leren al jong dicht bij huis te proeven: zelfgesneden zeekraal, een pannetje geplukte mosselen of een bakje zelfgeraapte kreukeltjes (alikruiken) op tafel. Vers en gezond. Zeegroenten, vis en schelpdieren zitten bijvoorbeeld tjokvol goede stoffen, zoals omega 3- en omega 6-vetzuren, jodium, ijzer en magnesium.
De beroemdste Zeeuwse streekproducten, de mosselen en de oesters, zijn zilt. En dat geldt voor de meeste Zeeuwse streekproducten. Schelpdieren als kokkels, alikruiken en scheermessen, en de Oosterscheldekreeft. Maar bijvoorbeeld ook het Saeftingher lamsvlees is zilt, of eigenlijk ‘pre salé’. Dat wil zeggen dat het vlees door het buitendijks grazen van nature een zilte, gekruide smaak krijgt. Zeegroenten als lamsoren en zeekraal worden amper nog in het wild gesneden, maar wel volop gekweekt. Er is een Zeeuwse zeewierfarm en er wordt geëxperimenteerd met het verbouwen van onder meer zeekool, zeebiet, zeevenkel en dulse. Allemaal groenten die de oudere Zeeuw nog wel kent, al waren het vroeger vooral arme mensen die ‘van over den diek’ aten. ‘Zeker Zeeuws’ is een keurmerk dat garandeert dat producten typisch Zeeuws zijn en hier op ambachtelijke wijze worden geteeld, gekweekt of bereid.
Omringd door de grootste steden van Nederland – Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht – vind je Cheese Valley. Een oase van rust waar koeien smakelijk grazen en de wijdse omgeving karakter geven. Ze zijn een onmisbaar onderdeel van het landschap én van de eetcultuur. Nog altijd wordt in dit oer-Hollandse landschap van grazende koeien, sloten en knotwilgen, kaas gemaakt van melk van eigen koeien. Van jonge kaas tot oude kaas, van kruidenkaas tot truffelkaas. De smaak varieert per boerderij en zelfs per seizoen. Met als bekendste de Gouda, naar de gelijknamige stad, die eeuwenlang hét handelscentrum was.
De wereldberoemde, karakteristieke Goudse kaas is in de streek gekend als het gele goud. Een grote blok kaas in de vorm van een wiel, die tot wel 16 kg kan wegen. Hij is niet enkel vol van smaak, maar heeft ook een rijke geschiedenis. Want de kazen werden eeuwenlang verhandeld in de stad waaraan ze hun naam te danken hebben: Gouda. In Gouda en Woerden vinden de (boeren)markten plaats, wordt de traditionele kaashandel nagespeeld en bevinden zich ook de kaaspakhuizen. Jarenlang kunnen de kazen daar rijpen, worden ze gewassen, gepoetst en telkens met de hand gedraaid. Kortom, verwend tot ze klaar zijn om gegeten te worden. Maar de kaas zelf? Die werd natuurlijk gemaakt door kaasmakers in de polders rond Gouda, Cheese Valley. Nadat de kazen op een traditionele wijze gemaakt worden, gaan de beste chefs ermee aan de slag en laten ze traditie en innovatie samensmelten in je bord en op je tong.
De heerlijke boerenkaas wordt gemaakt op de vele familieboerderijen in Cheese Valley, rekening houdend met de 3 belangrijkste factoren: traditie, trots en de invloed van de natuur. De smaak wordt gestuurd door de grond, het weer, het gras en eventueel zelfs ander voeder. Kortom, elke boerderij vertelt z’n eigen verhaal. Naast de alom bekende jonge, belegen en oude boerenkaas is er met de tijd een brede waaier aan speciale kazen ontstaan. Denk maar aan kruidenkaas, schimmelkaas en alles ertussenin. Wat hebben deze kazen allemaal gemeen? De ambachtelijke productie en de terechte fierheid van de kaasmakers.
In het zuidoosten van Nederland vind je de provincie Limburg terug, de op één na jongste provincie met een verrassend rijke geschiedenis. Het is een boeiende mix van traditie en vernieuwing die je uitnodigt om de streek te ontdekken, inclusief de volle wijnen en het zachte lamsvlees. Deze zijn bijna even sappig als het taaltje van de hartelijke Limburgers.
Van Weert tot Herkenbosch en van Middelaar tot Epen: in elke uithoek van de provincie toont Limburg zijn culinaire troeven. De Limburgse grond heeft een samenstelling die uniek is voor Nederland, want naast zand en klei vind je er ook extreem vruchtbare lössrond. Ideaal voor fruitbomen en wijnbouw. Voeg daar de zandgronden in Midden-Limburg en de kleigronden in het noorden aan toe en je komt tot de conclusie: Limburgers geven de term ‘streekproducten’ een hele nieuwe invulling. Want met zoveel keuze aan hoogwaardige lokale producten en ingrediënten tover je moeiteloos een volledig Limburgs gerecht op tafel. Met producten uit eigen grond, met liefde en zorg geteeld.
De uitgestrekte velden in Limburg zijn de basis voor venkelworsten, peperworsten en knoflookworsten van het ‘sjwein’, het lokale wilde zwijn. Maar ook Hereford runderen begrazen de plaatselijke natuurgebieden. Zij houden de grasvlaktes in optimale conditie en brengen bovendien vaste mest voort, een waardevolle bodemverbeteraar die voor weidevogels ook een voedingsbron is. Kortom, dier en landschap gaan hand in hand.
In de Limburgse restaurantkeuken vind je ongetwijfeld ook het Geuldallam of Natuurlam terug. Het is een heerlijk mals stuk vlees, rijk aan vitamines en vol van smaak. De lammetjes vind je terug in de typische Limburgse kuddes die met hun schaapherder door de ongerepte weilanden trekken. Ze horen bij de Limburgse charme vanuit een passie voor de natuur en liefde voor het ambacht.
De kleurrijke bloesems, de sappige vruchten in de boomgaard, de zorgvuldige pluk door gepassioneerde telers. Dat proef je in het ruime aanbod lokale fruitsoorten. Of je kiest een van de vruchtensappen, plukvers geperst in een van de vele familiale hoevewinkels.
De Veluwe is het grootste aaneengesloten natuurgebied, het omvangrijkste stuwwalgebied van West-Europa en ongeveer 1.000 km² ongerepte natuur. De herten en wilde zwijnen lopen er in hun pure biotoop rond, door het kreupelhout en langs de heideriviertjes. De verse kruiden en paddenstoelen bepalen het smakenpallet van de regio. Met het wild in de hoofdrol.
Maar de Veluwe is ook flaneren in gezellige dorpjes, fietsen tussen de velden of met de kano de streek verkennen. Hier wordt ontspanning gecombineerd met avontuur, want er is altijd wel iets te beleven. Je ontdekt de groene omgeving en proeft wat de unieke gronden voortbrengen. Alles wordt met zorg geteeld door gepassioneerde kwekers en precies verwerkt door de hand van een topchef.
Het wildseizoen in de Veluwe is eentje dat zich uit in vele kleuren en geuren. Onder het grote wild vind je er reeën, damherten, edelherten en wilde zwijnen. Maar ook haas en konijn zijn geliefde lekkernijen. En dan mogen we nog zeker de fazant, houtduif en wilde eend niet vergeten. Stuk voor stuk compleet verschillende types vlees, zowel qua smaaksensatie als qua textuur. Dat betekent ook eindeloze mogelijkheden voor iedereen die zich graag gastronomisch laat verwennen.
In de rijke bossen vinden de krachtige wildsmaken hun culinaire metgezel in een breed scala aan paddenstoelen. Toevallig of niet: net tijdens het wildseizoen zijn ook heel wat paddenstoelen het lekkerst. In de Veluwse bossen bijvoorbeeld vind je moeiteloos al tientallen soorten terug. Wat dacht je van de biefstukzwam, eekhoorntjesbrood, fluweelpootje, porseleinzwam of de grote parasolzwam?
Een leven in de vrije natuur, gevoed door al wat het bosrijke terrein te bieden heeft. Dat ligt aan de basis van de aparte smaak van het wild waar de Veluwe voor gekend staat. Het vlees is beter doorbloed, heeft een donkerdere kleur en vooral meer smaak. Kortom, een geliefd streekproduct voor de vele Veluwse chefs. In een smeuïg stoofpotje of krokant dichtgeschroeid met niet meer dan een snuifje peper en zout: de smaakbeleving is uniek.
Brabant en culinair genieten, de twee begrippen zijn al eeuwen met elkaar verbonden. Brabanders staan bekend om hun gastvrijheid en zijn dé echte Bourgondiërs van Nederland. Ze vinden het fijn om anderen (mee) te laten genieten. Gastvrijheid zit in hun genen. Wanneer je in Brabant op restaurant gaat, valt het informele karakter van de horecazaak vaak op. Vele restauranthouders zien hun zaak vaak als een verlengstuk van hun eigen huiskamer. Als gast voel je je meteen welkom, gezien en gehoord.
Kunstenaar Vincent van Gogh is geboren en getogen in Brabant en genoot ervan om het boerenland te schilderen. Op zijn eerste meesterwerk, de Aardappeleters uit 1885, zie je een gezin aardappels eten en koffie drinken. Een eerbetoon aan de typische Brabantse aardappel, die in de 16de eeuw uit Zuid-Amerika naar Europa kwam en rond 1800 op enige schaal in Nederland werd gegeten. Hoewel toen vooral bekend onder de elite, omarmde de boerenbevolking de aardappel uiteindelijk ook. In de 19e eeuw was deze knol zelfs het enige voedsel in een Noord-Brabants boerengezin.
De eerste Brabantse friet werd in 1905 gebakken op de kermis in Bergen op Zoom. Die heerlijke Brabantse frietjes zijn daar nu nog altijd te proeven.
De ‘triple A’ Brabantse specialiteiten mag je zeker niet overslaan tijdens een bezoek aan Brabant: asperges, aardbeien en ansjovis. Vanaf eind april worden de asperges geoogst en liggen ze diezelfde avond nog op je bord. De mooiste en puurste aardbeien komen van het Brabantse land, waar ze zowel op kouwe grond als in kassen zorgvuldig geteeld worden. Ansjovis wordt enkel nog gevangen in Nederland door de familie Van Dort uit Bergen op Zoom en worden traditioneel gevangen in fuiken. Zodra het bordje ‘Verse ansjovis verkrijgbaar’ aan de Artilleriestraat verschijnt, is het koppen lopen voor dit lekkere visje.
Tot slot mag Noord-Brabant zich ook tot de bierbrouwprovincie van Nederland kronen, met ongeveer 4 bierbrouwers per 100.000 inwoners. Bekend zijn onder andere de Trappistenbrouwerijen De Kievit in Zundert en De Koningshoeven in Berkel-Enschot.
In 2021 is Culinair Nederland gastland in de gids Gault & Millau. En dat is niet verwonderlijk, want duurzaamheid, traditie en innovatie gaan hier hand in hand en toveren de meest creatieve gerechten op je bord. Wil jij ook op gastronomische vakantie bij onze buren? Lees er alles over op holland.com/culinair-nederland
