Open/Sluit het zoekformulier
De Maltese Eilanden zijn een vakantieparadijs als geen ander. Zon, zee, cultuur en een heerlijke keuken: je vindt het er allemaal op een paar kleine door de zon gebleekte rotsen in het midden van de Middellandse Zee. De ideale bestemming voor reizigers die heel wat willen zien en ervaren maar geen zin hebben in lange verplaatsingen. In 2018 wordt Valletta bovendien de Europese hoofdstad van cultuur: het ideale moment om een trip te plannen.
Het is twaalf uur ’s nachts, maar op Malta is het nog broeierig warm. Los van de hitte wordt het slapen me ook bemoeilijkt door de bassen die vanaf de straatkant de dubbele beglazing van m’n hotelkamer binnen dreunen. Ik logeer vlakbij Paceville – de grootste en drukste uitgaansbuurt op het eiland – en dat zal ik geweten hebben. Gezien slapen even geen optie lijkt, besluit ik een hap eten te zoeken en de omgeving te verkennen. Paceville is wild – de enige passende term om het geheel te omschrijven. Het epicentrum van de wijk is een nauw trapstraatje waarlangs een muur van bars, discotheken en zogeheten gentlemen’s clubs werd opgetrokken. Blijkbaar zie ik er erg goedgelovig uit, want een half leger aan verleidelijk lonkende dames probeert me in ware Lloret de Mar-stijl her en der binnen te lokken voor een hoogstwaarschijnlijk stevig geprijsd drankje. Ik heb me zelden zo populair gevoeld. "Sorry, I have a girlfriend!", lieg ik nog om er onderuit te komen. "Well, she’s not here, is she?", was de kurkdroge repliek. Waterdicht maneuver, meid.
Wie zich hier in het feestgedruis verliest, zal het niet geloven, maar Malta is erg katholiek. Elke wijk heeft wel ergens een historische kerk staan en tot 2011 kon je er officieel zelfs geen scheiding aanvragen. Een referendum over de kwestie werd met amper 53% van de stemmen goedgekeurd. Hoewel Paceville er voor velen een tikje zal overgaan, vindt de rebel in me het stiekem best prettig om zulk een spreekwoordelijk oord van verderf te zien opleven binnen een relatief conservatieve gemeenschap als deze. Leven en laten leven noemt men dat. Naar Malta komen louter om een dansje te plegen is echter als naar Rome reizen voor de lekkere pizza. Leuk, maar er valt veel, véél meer te zien.
De nachten die volgen zijn kalmer. Ondertussen ben ik verhuisd naar het meer residentiële Sliema een paar kilometer verder, en mijn terras op de derde verdieping kijkt uit op een gezellige promenade die kronkelend langs de zee loopt. Op de rotsstranden ernaast lichten de gezichten van een aantal Maltese jongeren op in het licht van hun geïmproviseerde barbecues. Bierblikjes worden geopend en er klinkt gelach. De beste avonden ontstaan spontaan.
Malta is meer dan zon, zee en plezier. Het meest unieke aan dit eiland is misschien wel de overdonderende hoeveelheid historisch erfgoed waarmee het kan pronken. Want laten we duidelijk wezen: Malta is piepklein en Gozo is nog veel kleiner. Beide samen komen aan een opgetelde oppervlakte van iets meer dan 300 km2. Wie met het vliegtuig komt kan in één oogopslag het hele land overzien. Toch is de eilandengroep door haar centrale ligging altijd van strategisch belang geweest. Een hoop veroveraars zette hier voet aan wal, wat tot een mix van Europese, Mediterrane en Arabische invloeden leidde die zowel in de architectuur, de keuken als het onverstaanbaar gebrabbel dat voor Maltees doorgaat terugkeert. Malta wordt al millennia lang bewoond. Duizend jaar voor de piramide van Cheops en honderden jaren voor Stonehenge, stonden hier al megalithische tempels recht - opgebouwd uit stenen van 50 ton. De restanten staan er nog steeds en zijn de oudste vrijstaande gebouwen ter wereld.
Het is echter de ridderorde van St. John – later de Maltezerorde genoemd – die de meest onuitwisbare stempel op de eilanden naliet. Oorspronkelijk gesticht als ziekenhuisorde tijdens de kruistochten, kwamen ze na hun verjaging uit Jeruzalem op vraag van Keizer Karel V hier terecht. De vele forten en wachttorens die de kustlijn verfraaien zijn van hun hand, maar hun grootste verwezenlijking is het stichten van de hoofdstad Valletta – vandaag de dag het culturele zwaartepunt van het land en een architecturaal meesterwerkje van formaat. Het beste zicht op de historische stad heb je – niet toevallig – vanaf de baai van Sliema. U heeft het ondertussen begrepen: deze jongen bereidt z’n reizen voor.
Valletta is een ietwat vreemde stad, een mini-metropolis. De ommuurde binnenstad meet nog geen kilometer op zeshonderd meter en elke straat leidt naar de zee. Toch kan je hier naar hartelust verdwalen terwijl je je vergaapt aan de vele mooie palazzo’s, barokke kerken en musea. Allemaal in de typerende gele kalksteen waarmee het hele eiland vroeger opgebouwd werd. Het gouden interieur van de Kathedraal van St. John is heerlijk bombastisch en heeft een paar prachtige Caravaggio’s in de aanbieding, en vanaf de Upper Barrakka Gardens heb je een verbluffend uitzicht op een van de grootste en mooiste natuurlijke havens van Europa. Het hele historische centrum is al jaren Unesco Werelderfgoed en in 2018 wordt Valletta voor een jaar de Europese hoofdstad van cultuur. Kortom: er is best wat te zien, zelfs in de meest anonieme hoekjes. Het netwerk aan op- en aflopende steegjes dat de hoofdstraten verbindt vind ik persoonlijk het meest charmant. Hier vind je niet zelden de leukste bars en restaurants. Beschouw het als een culinaire schattenjacht.
Wie de haven graag van wat naderbij verkent kan een watertaxi nemen: leuke kleine bootjes die korte cruises aanbieden. Ik besluit geen rondvaart te maken, maar me te laten afzetten in het driestedengebied aan de overkant van het water. Hier liggen drie historische pareltjes verspreid over twee smalle schiereilanden. Vittoriosa is in mijn ogen het mooiste stadje van de drie en is de originele thuisbasis van de Maltezerorde. Het is hier dat de orde in 1565 zes maanden lang een massale belegering van de Turkse vloot in bedwang hield. In Vittoriosa vind je alles wat Valletta zo aantrekkelijk maakt maar dan met tien keer minder rondslenterende toeristen: nauwe kronkelsteegjes, kalkstenen gevels vol klimplanten en gezellige cafés, waaronder een Belgische bistro op het marktplein. Mooi meegenomen.
Wie van Malta naar Gozo trekt, komt in een andere wereld terecht. Het leven gaat er gezapiger z’n gang, de mensen zijn er wat traditioneler en het voelt allemaal net iets authentieker aan. Quasi elk huis werd er nog zo goed als volledig in kalksteen opgebouwd. Grote verstedelijking bestaat er niet en van hoogbouw is volstrekt geen sprake. Gozo is hoe Malta er vijftig jaar geleden uitzag, voor de komst van het internationale massatoerisme. Het dorpsgevoel leeft hier nog sterk. Iedereen kent elkaar en de voordeur blijft los. Het eiland heeft amper 30.000 inwoners, maar staat wel vol prachtige kerken. Sommige zijn heuse basilieken die bij wijze van spreken groter zijn dan het dorp er rond. Hoe men ze allemaal vol krijgt is me een raadsel, maar indrukwekkend is het zeker.
De meeste toeristen die Gozo bezoeken zijn dagtrippers. De ferry vanuit Malta, met gratis wi-fi, vaart elk uur uit en op twintig minuten tijd sta je aan de overkant. Toch valt ook hier veel meer te zien dan je op het eerste zicht zou denken. De hoofdstad Rabat is in essentie niet meer dan een gezellig dorp van een paar duizend inwoners, maar biedt gezellige snuisterwandelingen aan en kan pronken met een indrukwekkende citadel die over het hele eiland uitkijkt. Die vesting staat er trouwens niet voor niets. Tot diep in de 17e eeuw sliepen quasi alle inwoners binnen de muren uit angst voor plundertochten van de Turken. Ik kan me gezelligere pyjamafeestjes voorstellen.
Het zijn echter vooral de natuur en het landschap die van Gozo een prachtbestemming maken. De uitzonderlijke droogte van dit jaar doet anders vermoeden, maar Gozo is veel groener dan z’n grote broer. Er zijn een hele hoop boerderijtjes en landhuizen te huur, waar je middenin de bloemen en velden van een rustgevende vakantie kan genieten. Ook de kustlijn is fantastisch. De grillige, dramatische vorm van de rotsen zorgt voor heel wat inhammen waarin je soms verborgen stranden vindt waar geen ziel te bespeuren valt. Het meest indrukwekkende kustlandschap vind je in Dwejra. Hier hebben water en wind een massieve natuurlijke boog uit de rotswand geslepen die er uitziet als een magische toegangspoort tot de Middellandse Zee. Voor dit azuurblauwe raam ligt nog een ander natuurwonder onder het water verstopt: een 25 meter diepe en tien meter brede verticale schacht die in verbinding staat met de zee – de populairste duikplek op het eiland. Moest dit adembenemende decor je wel erg bekend voorkomen ben je niet alleen. De locatie deed immers dienst als achtergrond voor het huwelijk tussen Daenerys en Khal Drogo in de populaire serie Game of Thrones. Volledig terecht trouwens. Vooral bij zonsondergang zal je erg ver moeten reizen om een mooiere plek te vinden.
Dwejra is niet de enige locatie die in de serie terechtkwam. Ook delen van Valletta en Mdina, een omwalde middeleeuwse stad en de originele hoofdstad van Malta, werden veelvuldig vereeuwigd. Malta is één van de hotste filmlocaties van het moment. Recente kaskrakers als Troy, Munich en World War Z werden grotendeels hier opgenomen. Zelfs Gert Verhulst kwam hier persoonlijk de Piet Piraatfilm inblikken – geen grap. Het kleine landje doet enorm z’n best om de vele troeven die het heeft kenbaar te maken in het buitenland, en daar slaagt het wonderwel in. De gemeenschap op Malta wordt steeds internationaler door de vele expats die hier aan een nieuw leven beginnen, wat vooral rond St. Julians, Valletta en Sliema voor een erg leuk kosmopolitisch sfeertje zorgt.
Deze nieuwe instroom maakt de oorspronkelijke bewoners niet minder trots op hun thuisland. Hoewel veel, vooral jonge, Maltezers op een bepaald moment in hun leven de drang voelen het eiland even achter zich te laten en de wijde wereld te verkennen, komt bijna iedereen uiteindelijk weer terug. De redenen zijn gekend: de familiale sfeer, het geweldige weer, de zee die overal vlakbij is en het feit dat men hier meer belang lijkt te hechten aan levenskwaliteit dan aan het tegen wil en dank uitbouwen van een carrière. De essentie van de mediterrane filosofie in een notendop.
Tijdens m’n laatste dag op Gozo besluit ik de 350 jaar oude zoutpannen in het noorden van het eiland te bezoeken. Het blijkt een sprookjeslandschap. Tot bijna zover m’n oog reikt ligt een schaakbord van in de rotsen uitgehakte baden in de zinderende zon te blaken. Middenin dit idyllische decor staat een bejaard koppel met gebogen rug het gewonnen zout bijeen te vegen. Rose en Emmanuel Cini doen al bijna vijftig jaar hetzelfde rugbrekende werk, en zijn de vijfde generatie die deze familietraditie in stand houdt. Als ik de man vraag waarom hij zich op gezegende leeftijd nog zo uitput, zegt hij dat hij nooit iets anders heeft gekend. "Het is zwaar, maar we doen het met passie en we doen het samen. Het is puur: een samenwerking met de zee en de elementen. We laten de zon gewoon haar werk doen. Een week nadat we de pannen hebben doen vollopen, blijft er niets over dan natuurlijk zeezout. Een geschenk van het eiland."
Het is deze combinatie van eeuwenoude tradities met een moderne internationale geest die van Malta zo’n aantrekkelijk geheel maakt. Je kan hier restanten bezoeken van een beschaving die al monumentale bouwwerken neerzette terwijl het gros van Europa nog in een hol in de grond leefde, maar tegelijkertijd kan je een kilometer verder ook gewoon feesten tot de zon weer opkomt. Je kan hier rondkuieren in een perfect bewaard middeleeuws bolwerk of in een romantisch barok paleis, maar een kwartier later kan je in bikini aan het strand liggen bakken of in duikpak een gezonken schip verkennen. Malta heeft voor iedereen wel iets te bieden. Het zal z’n christelijke roots en geschiedenis nooit vergeten, maar staat wel met beide voeten vol vertrouwen in de 21ste eeuw – en zo is het goed. De ondergaande zon tovert de zoutpannen om in een betoverende gefragmenteerde spiegel. M’n laatste avond beloofd bijzonder te worden. Ik kijk alvast uit naar 2018.
Air Malta vliegt dagelijks vanaf Zaventem naar Malta. Meer info via www.airmalta.com
Voor meer informatie over Malta en Gozo, surf naar de websites van de Toeristische Dienst www.visitmalta.com en www.malta.be
Op Gozo verbleef onze reporter Jonathan in het mooie Ta Cenc resort, www.tacenc.com
