Open/Sluit het zoekformulier
Een citytrip met meer. Dat is Lissabon, Portugals melancholieke hoofdstad op driekwart uur rijden van de mooie Atlantische stranden.
Het is een merkwaardig, bijna verbijsterend zicht. Aan Cabo da Roca, het meest westelijke punt van het Europese vasteland, vlotten wolken af en aan in een voor het overige volstrekt diepblauwe hemel. Ze lijken haast te maken, gejaagd door de wind, maar botsen wat verder tegen een onzichtbare bergketen waarna ze rechtsomkeer maken en het schouwspel helemaal van vooraf aan begint. Ik merk aan de temperatuurmeter van de huurwagen dat het kwik een diepe duik heeft genomen. Van 31 in Lissabon en 26 in Cascais, naar net geen twintig graden hier. En toch ligt Cabo da Roca geen twaalfhonderd meter boven zeeniveau, wat de opvallende daling zou verantwoorden. Het is een klip van enige hoogte, jazeker, en het waait er alsof iemand vanuit de Atlantische Oceaan het Iberische schiereiland een zetje wil geven, maar toch... Koukleumende meisjes in tanktop en flipflops benen van de parking weg, de armen gekruisd zodat het pas gebronsde lichaam geen verkoudheid vat. Ik zie niet weinig bezoekers tien minuten nadat zij zijn aangekomen alweer in de auto zitten. Een snelle foto, even rond het kruisbeeld wandelen en rond een monument waarop passende woorden prijken van ‘s lands bekendste dichter, Luìs Vaz de Camoes.
Er zal de volgende dagen nog wel vaker zeemist aan land gaan. De kinderen trekken keer op keer zuchtend de gordijnen open als ze uit bed zijn gestapt, maar weten na een tijdje ook wel: de zon brandt er straks toch weer genadeloos doorheen. Het verkoelende Atlantische zeeklimaat is een van de sterke punten van de Costa de Lisboa. Het wordt er in de lente en herfst nooit echt fris en tijdens de zomer kun je overdag al eens aan een zwembad vertoeven zonder dat je frontale hersenen ervan gaan smelten. ‘s Nachts is airconditioning een overbodige luxe.
Mensen vragen me wel vaker waarom ik van Portugal houd en dan in het bijzonder van de kuststreek ten westen en ten noorden van Lissabon. Wel, om bovenstaande redenen bijvoorbeeld. Maar ook omdat er bijna geen enkele stad in Europa het voorrecht biedt om stad en zee op deze manier te combineren. Barcelona heeft dat zeker, Valencia in bepaalde mate ook, maar het is er in beide gevallen ontzettend veel drukker en duurder. Stockholm en Kopenhagen hebben ook water te koop, maar de zonzekerheid is er net zo groot als in België. Dan kun je net zo goed in Oostende blijven.
Fotografen roemen ook het zuivere, pure, van elke onrust ontdane licht in Lissabon en aan de Costa de Lisboa. Dat ben ik met ze eens. De wind zandstraalt het heiige uit de lucht, waardoor het blauw intenser wordt en het wit verblindt. Geen wonder dat de geschiedenis van Portugal op azulejos wordt uitgebeeld, in Delfts blauw en de melkkleur van porselein.
We nemen de kustweg van Cascais naar Lissabon en meanderen langs stranden, hotels, bossen vol pijnbomen; dichter bij de stad ook langs verlaten woningen in fraaie blauwwit. Ook het treinspoor draait een tijdje met ons mee, tot het aan Cais do Sodré abrupt stopt en een nieuwe lading passagiers Bairro Alto instuurt. Ik heb de kinderen beloofd dat ze straks een bord pastéis de Belém krijgen, als ze ermee instemmen dat we eerst de twee monumenten aan de rivier gaan bezoeken en daarna ook even een kijkje nemen in het Jeronimosklooster. Ik sta verbaasd te kijken hoe wind en vocht – alweer dat dekselse tweespan – het Monument van de Ontdekkingen hebben verteerd sinds ons laatste bezoek. De van spanning vertrokken zeevaardersgezichten hebben een asgrauwe laag gekregen, alsof iemand ze nog wat extra dramatiek wou bezorgen. Van de Torre de Belém heb ik om één of andere reden nooit echt gehouden, hoewel het gebouw natuurlijk een veel grotere historische waarde heeft. Ik vind het niettemin maar een klein torentje, wat schriel en onderdanig in verhouding tot de veroveringen van Vasco da Gama, die er naar verluidt het anker lichtte.
We stappen in een donkere, naar pis ruikende tunnel de straat onder en wandelen door een park vol rododendrons en bougainvilles naar de majestueuze voorgevel van het Mosteiro dos Jeronimos. De ontdekking van de Indische zeevaardersroute maakte koning Manuel puissant rijk, en daar hoorde wat pracht en praal bij. Het klooster oogt indrukwekkend in de middagzon en in de dubbele kloostergang hoor je alleen gedempte stemmen. Ook selfiesticks zijn al eens onder de indruk van een portie geschiedenis.
De pastéis smaken warm en hartig-zoet. Kaneel is een duistere specerij, een smaakmaker waarmee je mondjesmaat moet omspringen. We drinken er bica bij, Portugese espresso, en de kinderen verse sinas. Mevrouw wil een glas moscatel de Setubal toe en ik zal er me niet voor het eerst en zeker niet voor het laatst in Portugal bijzonder vrolijk over maken dat het een goedkoop land blijft. Zes verse pasteis, twee koffie, twee fikse glazen sap, een glas dessertwijn. Veertien euro en een handvol cent. Londen of Parijs? Het dubbele, mijnheer.
Lissabon bezit niet één maar tientallen zielen. Elke wijk heeft er één. Alfama, Bairro Alto, Baixa, Belém. Je bent er niet meer dan tien euro kwijt voor een smakelijke, eenvoudige maaltijd met wijn. Wie zich een avondje zwaar laat gaan in de schaal- en schelpdieren en ibericoham, is wijn inbegrepen vijftig euro armer. We zullen later die week nog een paar keer terugrijden naar ‘a cidade da luz’ om er te lunchen: één keer in de beroemde Cervejaria Ramiro en een andere keer aan de Taag in Deli Delux. Dat is een delicatessenwinkel, waar je een fles wijn uit het rek kunt nemen om die aan een belachelijke meerprijs van vijf euro op het terras aan de rivier uit te drinken. Geschonken in de mooiste glazen, geserveerd door de knapste glimlach, vergezeld van de lekkerste ham en kaas. Deli Delux is een prima plek om de middag avond te zien worden.
Ik kies uiteindelijk, ‘s anderdaags na de terugrit uit Sintra, voor een andere zonsondergang. In 1969 haalt George Lazenby Bondgirl Diana Rigg uit de branding van Praia do Guincho in de film On Her Majesty’s Secret Service. Nu heb ik nooit iets moeten hebben van die Lazenby, ik vond hem maar een schlemielige surrogaatbond. Ik had het meer voor Roger Moore en later Pierce Brosnan. Maar daar is het ons uiteindelijk niet om te doen. Het gaat om Diana Rigg en ook wel om haar appelblauwe jurk die als bij wonder een doorslaggevend decolleté openbaart als Bond haar uit de golven hijst. Dat strand en die branding en de achtergrond met de klippen van Cabo da Roca, die zien er vandaag nog steeds hetzelfde uit. Het zand heeft nog steeds die gouden gloed, de oceaan is er nog altijd geschikt om te surfen. Er zijn nog steeds geen luidruchtige strandtenten verschenen, het gevolg van een pertinente politiek van natuurbehoud en –bescherming. Het strand heeft nog steeds dezelfde breedte, zonder twijfel honderdvijftig meter op zijn breedst, tussen het water en de door prikkeldraad afgezoomde duinen. Of mijn geliefde uit de branding wil gered worden, vraag ik? Ter ere van Diana Rigg? ‘"Een andere keer", lacht ze. "Omdat je geen appelblauwe jurk aan hebt", wil ik weten? "Nee, omdat de knappe strandwachter al naar huis is".
Diezelfde geliefde wil later die week nog even op het stoeltje naast Fernando Pessoa gaan zitten, in Bairro Alto. Het is een weerkerende gewoonte geworden, elke keer als ze Lissabon bezoekt. Ik vind het maar niets, tenzij een confrontatie met je hoogstpersoonlijke vergankelijkheid. Pessoa, die blijft er immers elke keer even oud uitzien! We drinken bica in ‘zijn’ café, A Brasileira en rijden dan langs de rivier stroomopwaarts naar de plek waar Lissabon in 1998 een wereldtentoonstelling organiseerde. Het moet de enige stad zijn waar men met liefde is omgesprongen met de restanten van een wereldexpo. Het park in Sevilla (1992) is een regelrechte schande, ook Hannover (2000) was geen groot succes en zelfs Milaan zal de meeste paviljoenen gewoon weer afbreken nadat de expo is afgelopen eind oktober. In Lissabon heeft men de verstandige beslissing genomen in te zetten op enkele durende trekpleisters. De kabelbaan, het paviljoen van de wetenschap en vooral het oceanarium, dat een van Lissabons meest bezochte plekken is. De kinderen zijn er dol op. Daar, een haai! Kijk, een mantarog! Nemovisjes, zeepaardjes, pinguïns, schattig! Je bent al gauw een uur of twee zoet met dat oceanografisch centrum, dat erg mooi is gelegen, aan het estuarium. Aan de souvenirs, de knuffels van zeehonden, t-shirts, overmaatse potloden en andere prullaria valt overigens niet te ontsnappen. Maar je maakt kinderen blij met een cadeau waarvoor je geen ipad of spelconsole nodig hebt. "En mogen we daarna wel nog een pastéis de Belem?"
William Wouters, Portugalkenner en kok van de Belgische nationale voetbalploeg, was jarenlang de eigenaar van het bekende Antwerpse restaurant Pazzo. Hij is getrouwd met de Portugese wijnmaker Filipa Pato en heeft twee kinderen. Hij kent Lissabon bijzonder goed en geeft zijn ultieme restauranttips.
CERVEJARIA RAMIRO
Superverse schaal- en schelpdieren met een frisse pint of een heerlijke fles Soalheiro vinho verde.
Avenida Almirante Reis 1H, Tel 218851024
SOLAR DOS PRESUNTOS
Een echte must. De zeebaars in zoutkorst is een Michelinster waard. Uitgebreide wijnkaart met meer dan vriendelijke prijzen.
Rua das Portas de Santo Antâo 150, Tel 213424253
GAMBRINUS
Nog zo’n klassieker. Eet aan de bar, niet in het restaurant. Tapas en een topglas madera om af te sluiten. Open tot 2u.!
Rua das Portas de Santo Antâo 25, Tel 213421466
FEITORIA
Bijzonder mooie ligging aan de jachthaven van Belém. Vernieuwde Portugese keuken met een Michelinster. Formele bediening. Geschikt voor een romantisch diner.
Doca do Bom Sucesso, Altis Belém Hotel & Spa, Tel 210400200
1300 TABERNA
Drukke bistro en de favoriete plek van Michel Preud’homme als hij in Lissabon is.
Rua Rodrigues Faria, LX Factory 103, Tel 213649170
ADEGA TIA MATILDE
Dit was het huisrestaurant van de Portugese voetbalheld Eusebio! Geit en schaap in de oven zijn er de specialiteit. Wijnkaart waar zaakjes op te vinden zijn.
Rua da Beneficiência 77, Tel 2179722172
Vluchten
Zowel Brussels Airlines, TAP Air Portugal, Vueling als Ryanair hebben dagelijks meerdere vluchten van Brussels Airport naar Lissabon. De luchthaven Portela bevindt zich nabij het stadscentrum. Taxi’s naar Cascais kosten om en bij de 35 euro. Een huurwagen is interessant als je van plan bent veel uitstapjes te maken.
Verblijf
Wij verbleven in het familiale en budgetvriendelijke hotel VivaMarinha, in een residentiële wijk tussen Cascais en Praia do Guincho. Eind september vanaf ca. 70 euro per persoon per nacht.
Beste reisperiode
Mei tot en met oktober.
