Open/Sluit het zoekformulier
Voet aan wal zetten in Antarctica is wellicht een van de meest extreme reizen die je kan maken. Met een expeditiecruise wordt deze droom werkelijkheid.
De deur van de wereld achter je dicht trekken. Precies dat gevoel overvalt me als we de haven van Ushuaia verlaten. Samen met een 160-tal passagiers en een groep wetenschappers ben ik aan boord van een klein expeditiecruiseschip, de Hanseatic. Om eerlijk te zijn, het ongeloof overvalt me. Ik ben op weg naar het zuidpoolgebied! Twee dagen heeft kapitein Ulf Wolter nodig om ons veilig tot aan het puntje van het Antarctisch schiereiland te brengen. Twee dagen om mijn draai te vinden en om kennis te maken met andere passagiers.
Sommigen houden hun hart vast voor de passage van de Straat Drake. In dit venijnige stuk water houden de Atlantische Oceaan en de Pacific regelmatig van een partij armworstelen, met wilde zeeën als gevolg. "Drake shake or Drake lake", zegt David Fletcher, de expedition leader. De angsthazen mogen tevreden zijn, het is alsof we een pleziertochtje maken op het Vierwoudstedenmeer. Twee dagen varen lijkt lang. Die tijd is echter essentieel om ons klaar te stomen voor Antarctica.
Een grondige veiligheidsbriefing lijkt me inderdaad een goed idee. Wat als we wél storm krijgen? Hoe geraken we veilig aan land? Omdat er aan de Zuidpool havens noch kaaimuren zijn, beschikt de Hanseatic over 14 zodiacs. Dat zijn grote rubberboten waarmee we aan land zullen worden gebracht. Daar stap je natuurlijk niet zomaar in of uit. Tijdens een briefing legt de expeditieleider haarfijn de juiste procedure uit. De Brit spendeerde bijna zijn gehele professioneel leven in de poolgebieden, vooral als commandant van de Britse basissen op Antarctica. De man heeft flegma en humor. Het is tegelijk duidelijk dat er met de veiligheid niet wordt gespot.
Een eerste stap is de juiste kledij aantrekken, zoals een waterdichte broek en thermisch ondergoed. We krijgen een rode parka, een automatisch zwemvest en uit een aantal dozen mogen we laarzen kiezen. "Gummistiefel?" zegt een Duitse vrouw met een zekere verwondering. "We gaan toch niet tuinieren?". Aan beide kanten van het schip is een kleedkamer waar laarzen gereinigd en gestockeerd kunnen worden. Dat is maar goed ook, want pinguïndrek heeft een nogal penetrante geur, zal later blijken. Bovendien worden laarzen telkens chemisch ontsmet, om te vermijden dat microscopische organismes ongewild meereizen naar andere eilanden.
Voor de zodiaclandingen is er een vast ritueel. Een voor een mogen de passagiers over de dikke boord klauteren, om dan door het water te waden. Bij de landingsplaats zullen enkele plastic vaten staan waarin de reddingsvesten tijdelijk kunnen opgeborgen worden, vertelt David Fletcher. Ze bevatten ook noodrantsoenen voor de unlikely event dat we door een plotse storm niet naar het schip terug kunnen. Omdat het witte continent nog ongeveer de laatste plek op aarde is die niet door de mens om zeep is geholpen, werd een internationale gedragscode opgesteld om het gebied maximaal te beschermen. Dat houdt bijvoorbeeld in dat enkel kleine cruiseschepen passagiers aan wal mogen brengen, met een maximum van honderd mensen per keer. Wij worden in twee groepen van 80 verdeeld.
Er geldt een nultolerantie voor afval, en roken is aan land verboden. "Raak de dieren nooit aan," zegt Fletcher. "Praat stilletjes. Respecteer de instructies van de gidsen." De gedragscode wordt erin gehamerd. Het is ook verboden souvenirs mee te nemen. "Omdat Antarctica bijna volledig bedekt is met ijs, zijn keien waardevol. Voor pinguïnmannetjes zijn het als juweeltjes die een belangrijke rol spelen bij het verleiden van het vrouwtje." Ooit probeerde iemand een pinguïn mee te smokkelen, beweert Fletcher. Het moet een gek zicht geweest zijn, zo'n spartelende rugzak. De expeditieleider legt ook uit wat je moet doen als je plots door enkele pelsrobben wordt achtervolgd. "Klap in je handen en blijf dan stokstijf staan. Als je niet beweegt word je oninteressant."
Na de lunch mogen we nog eens op de schoolbank. Aan boord is een soort leslokaal waar we interessante voordrachten krijgen. Biologe Sylvia Stevens toont ons alles over pinguïns, albatrossen, zeerobben etc. (en ik die vroeger geen interesse had in het vak biologie). We krijgen een les in polaire geofysica van dr. Diedrich Fritzsche. Dr. Cornelia Lüdecke geeft ons geschiedenisles, en trots aanvaard ik haar compliment als ze vertelt hoe belangrijk België is geweest in de ontdekking van Antarctica. Het was immers Baron Adrien de Gerlache die met de Belgica-expeditie heel wat van het Antarctisch schiereiland in kaart bracht. De prof toont hoe het in de Straat van Gerlache wemelt van Belgische namen: Brabant Island, Anvers Island, Flanders Bay, Solvay Island, Liège Island, Cape Renard, Schollaert Channel... In 1897 had de driemaster Belgica een half jaar nodig om Antarctica te bereiken. Wij vertrokken vijf dagen geleden uit Brussel...
Het is woensdagochtend, 28 februari. De Hanseatic ontwaakt onder een dik pak sneeuw. Van het zuidpoollandschap valt niks te zien. Enkel het tv-scherm in de hut verraadt dat we in de Gerlache Strait varen. De ontgoocheling bij het ontbijt is groot. Het lijkt alsof onze eerste Zuidpooldag onder een dikke sneeuwlaag zal verdwijnen. David Fletcher ziet geen reden tot ongerustheid en is zijn eigen flegmatieke zelf. Plots geschiedt het mirakel en trekt de hemel open zodat het schip veilig en rustig voor anker kan gaan in Paradise Bay. Meteen worden de zodiacs te water gelaten. Even later begint de landing op de rotsen van Almirante Brown, een Argentijns onderzoeksstation. Niet te geloven, ik loop op het Antarctisch continent.
Het wemelt van de pinguïns. "Wie zijn die vreemde wezens met rode parka’s?" lijken ze wel te zeggen. Een eenzame ezelpinguïn poseert, maar als er te veel fotocamera’s beginnen te klikken, huppelt hij weg. Het is schattig. Pinguïns lijken op kleine mensjes. Biologe Sylvia, die naast me staat, weet te vertellen dat ze nu wat uitgeput lijken, omdat ze aan het ruien zijn en daardoor niet op voedseljacht kunnen.
Na de eerste stappen op Antarctica verkennen we de baai per zodiac. Ondertussen glinstert de zon op de ontelbare ronddrijvende ijsblokken. Het patchwork van ijs komt van de gletsjer die als een gigantische azuurblauwe muur in de bocht van de baai staat. Onze zodiactocht wordt beloond met een dubbel spektakel. Vlak bij de gletsjer wordt de motor stilgezet. Iedereen houdt zijn adem in. Het is ijzig stil. De gletsjer horen we kreunen onder de oneindige druk van het ijs. Er hangt drama in de lucht, dat voelen we. En ja, even later breekt een kollossale façade van ijs met veel geraas van de gletsjer, alsof een gebouw van tien verdiepingen instort. De Alaska-indianen noemen het roffelend geluid ‘de witte donder’. Als de vloedgolf weggeëbd is en de echo's uitgewerkt zijn, komt plots een dwergvinvis even goeiedag zeggen, alsof er niets aan de hand is. Meteen wordt de motor opnieuw stilgelegd. Daar drijven we, te midden van een onvoorstelbaar mooi stuk natuur. Hier en daar wordt een traan weggepinkt. Ook ik ben behoorlijk emotioneel door het beklijvende moment, maar concentratie blijft nodig om geen enkele foto te missen. Af en toe laat de dwergvinvis zijn sierlijke rug zien. Paradise Bay heeft zijn naam niet gestolen.
Bijna elke dag van de cruise wordt een voltreffer. Elk eiland, elke landing is anders. Op Antarctica is geen cultuur, alleen natuur. Maar wat voor natuur! Ons drijvend boetiekhotel vaart ons naar het land van de koningspinguïns, de adéliepinguïns, de rotsspringerpinguïns, de zeeolifanten, de zeeluipaarden en pelsrobben. We worden afwisselend geëscorteerd door walvissen of majestueuze albatrossen met vleugels van 3,5 meter spanwijdte. Helaas ontdekken we ook met afgrijzen hoe de mens hier in de 20ste eeuw enorme slachtpartijen heeft aangericht. Tot de jaren zestig werd in de zuidelijke zeeën intensief aan walvisvangst gedaan. Het jaar 1931 was het hoogtepunt, met de vangst van 27.000 walvissen.
Op Deception Island, een caldera van een vulkaan, staan op de zwarte stranden de overblijfselen van de blubber kookinstallaties en walvisolietanks. Het heeft iets huiveringwekkend om tijdens een lichte sneeuwstorm langs de totaal verroeste ruïnes te lopen. Het lijkt op een decor uit een sciencefictionfilm. Onze rode parka's steken af bij het dramatisch zwart-witte landschap dat tegelijk esthetisch en verdoemd is. Een achtergelaten plastic tuinstoel verhoogt het surreële gevoel.
Ook op South Georgia zien we in Grytviken en Stromness de roestbruine metalen restanten van walvisslachterijen. Langzaam doet de natuur haar werk en misschien is hier binnen een paar eeuw niks meer van te merken. In het kleine museum van Grytviken vertelt conservator Serita Summan dat de Britten gelukkig alle sites gesaneerd hebben. Alle asbest is weg.
De confrontatie tussen de tragische schoonheid van de walvisfabrieken en de adembenemende natuur heeft een positieve kant. Deze reis maakt van ons ambassadeurs van het witte continent.
We zijn altijd welkom op de stuurbrug van de Hanseatic. Kapitein Ulf Wolter is een moderne, gepassioneerde ontdekkingsreiziger en zeeman. Hij deelt graag zijn passie voor het navigeren. "Jij moet straks op het water," vertelt hij me. Enigszins verwonderd staar ik hem aan. Hij legt uit. "Jij bent Belg en je bent hier om een reportage te maken. Straks varen we door de Lemaire Channel, een van de mooiste landschappen van Antarctica én ontdekt door jouw landgenoot Adrien de Gerlache". Even later krijg ik helemaal voor mij alleen een zodiac, met Svenja aan het roer. In mijn carrière als fotograaf is dit wellicht de ultieme fotoshoot. Twee uur lang volgen we het schip op zijn passage door wat vaak de Kodak Gap wordt genoemd. Die nacht doe ik geen oog dicht. De euforie raast door mijn lijf.
Op weg naar South Georgia neemt de natuur wraak. De storm die ons bespaard is gebleven tijdens de Drake passage steekt plots de kop op. Het schip gaat vreselijk tekeer. Door de gang lopen wordt een uitdaging. Als het etenstijd is probeer ik zonder te veel builen in het restaurant te arriveren. Het verwondert me niet om te zien dat slechts enkel diehards nog trek hebben. Het restaurant ziet er behoorlijk verlaten uit. Terwijl de storm verder raast geniet ik van de gastronomische parade van obers die vakkundig hun evenwicht proberen te bewaren.
Antarctica is subliem. Voor South Georgia ben ik hopeloos op zoek naar nog meer superlatieven. Het is een eilandengroep die onder de soevereiniteit van het Verenigd Koninkrijk valt en die bestuurd wordt vanuit de Falklandeilanden.
Als we in Salisbury Plain arriveren, is de wind gaan liggen. Toch is de voorbije storm nog voelbaar in de golven, met een serieuze branding als gevolg. Een landing is uitgesloten maar we krijgen de kans om een zodiactocht te maken, zo dicht bij de kust als mogelijk. Het spektakel is weer eens hallucinant mooi. Aan de voet van ijzige bergen zien we duizenden koningspinguïns. Ik draag ondergoed in merinowol, trui, muts, handschoenen, parka. Enkel mijn ogen zijn vrij, alsof ik door een nikab kijk. Het is berekoud. De pinguïns? Die springen in het water en maken pret alsof ze met vakantie zijn. De Costa Antarctica, zeg ik als grap. Niemand lacht, want het schouwspel van een school pinguïns rond de zodiac vraagt alle aandacht. Omdat heel wat passagiers van de tweede groep de onstuimige zee niet zien zitten, mag ik nog eens mee. Ik laaf me aan het schouwspel.
Net voor we koers zetten naar de Falkland Eilanden volgt de apotheose. Het dagelijkse ritme van de zodiaclandingen heeft ons gedrild. In drie tellen zijn we klaar om voor de laatste keer een stukje kust van South Georgia te verkennen. Een paar dagen geleden konden we in Gold Harbour niet binnen omwille van de zwel. Nu moet het lukken. Het landschap wordt gedomineerd door de spectaculaire Bertrab Gletsjer, die als een tong van ijs over de bergwand hangt. We zijn het al een beetje gewoon om op het strand verwelkomd te worden door de pinguïns. Maar dan volgt zoveel meer. Dartele zeehonden. Pelsrobben. Massieve zeeolifanten die uitgeteld tegen elkaar liggen te maffen alsof ze zwaar doorgezakt zijn. Onbeschoft liggen de lompe beesten te boeren. Hun vacht lijkt op eeuwenoude, verharde modder. Als ze geeuwen, kijken we diep in hun roze keel.
En dan stappen we op een heuvelrug. Het magische moment. De tranen in de ogen van ontroering. Een onbeschrijflijke emotie die iedereen met verstomming slaat. We kijken uit op een oceaan van koningspinguïns, alsof elke vierkante meter van de immense vlakte bedekt wordt door een van de dieren. Dit beeld zal me nooit meer loslaten.
Een reis naar Antarctica boek je lang op voorhand, soms twee jaar. Goodbye reisde met de oude Hanseatic, die door Hapag-Lloyd Cruises binnenkort vervangen wordt door twee gloednieuwe schepen. Je kan nu boeken voor het seizoen 2019-2020.
Het nieuwe schip Hanseatic Inspiration vertrekt trouwens op maidentrip uit Antwerpen in oktober 2019. Hoewel de echte luxe de reis zelf is, kan je aan boord genieten van een vijfsterrenervaring.
Het Antarctisch zomerseizoen start in december en eindigt in maart. Elke periode is anders en boeiend. De langste dagen heb je in december en januari.
Het is nooit extreem koud. Bij zonnig weer worden aperitief en lunch soms zelfs aan dek geserveerd. Bij het boeken krijg je alle informatie over de juiste kledij.
Expeditiecruises zijn veilig. De schepen zijn speciaal gebouwd om door het ijs te kunnen varen, en om een zo laag mogelijke impact op het milieu te hebben. De nieuwe zodiacs zullen bv. elektrische motoren hebben.
Meer info via www.hl-cruises.com. Boek bij de gespecialiseerde reisagent.
